علائم استرس و اضطراب در دانش آموزان و راهکارهای درمان آن
یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی که دانش آموزان در دوران تحصیل با آن روبرو هستند، وجود اضطراب و استرس بیش از حد است. متأسفانه تعداد زیادی از دانش‌پذیران در این دوران از استرس فراوان رنج می‌برند و ندانستن چگونگی مواجهه با آن، می‌تواند تأثیرات بسیار مخربی بر عملکردشان در دوران تحصیل ایجاد کند.
باید بدانید که اضطراب و استرس دانش آموزان در دراز مدت، باعث پدید آمدن ناتوانی‌های دیگر و همچنین مشکلات شدید جسمی برای فرزندانمان خواهد شد، پس بسیار حیاتی است که برای جلوگیری و یا حتی رفع اتفاقاتی که به دلیل وجود استرس ممکن است در آینده اتفاق افتد هرچه زودتر اقدام کنید و با تصمیم گیری‌های اصولی خطرات ناشی از آنها را کاهش و در نهایت آنها را از بین ببرید. به همین منظور برای آشنایی با راهکارهای درمان استرس و اضطراب دانش آموزان تا انتهای این مقاله از سایت مهندس عربشاهی همراه ما باشید.
تعریف و علائم استرس و اضطراب در دانش‌آموزان
اضطراب و استرس، یکی از حالت‌های روانی رایج در جوامع امروزی است که تأثیرات گسترده‌ای روی زندگی اشخاص دارد. استرس را می‌توان به عنوان یک واکنش طبیعی و فیزیولوژیک به تنش‌ها، ترس‌ها و نگرانی‌های مختلف توصیف کرد. در این حالت فرد تحت تأثیر احساسات ناراحت کننده، نگرانی یا ترس قرار می‌گیرد که می‌تواند عملکرد روزمره و کیفیت زندگی او را تحت تأثیر قرار دهد. تأثیر استرس بر زندگی گاهی موقت است و مدت زمان کوتاهی درمان می‌شود و این اختلال زمانی مشکل ساز می‌شود که طولانی و مزمن باشد.
علائم جسمانی و روانی استرس و اضطراب در دانش‌آموزان
استرس و اضطراب در هر فرد به گونه‌ای ظاهر می‌شود و در افراد مختلف نوع بروز متفاوتی دارد. در بعضی از دانش آموزان به صورت لکنت زبان، خشک شدن آب دهان، گریه کردن، اختلالات خواب مثل بی‌خوابی یا پرخوابی، عرق کردن دستان، تپش قلب، نفس تنگی، پایین آمدن یا بالا رفتن فشار خون و مواردی از این قبیل همگی جزئی از علائم استرس و اضطراب در دانش‌آموزان به حساب می‌آید. حل نشدن این تعارضات و اختلافات سرمنشأ به وجود آمدن مشکلات بزرگ‌تر در دوران نوجوانی و بزرگسالی است که حل کردن آن به عهده والدین و معلمان دانش آموز است، پس نباید بی‌تفاوت از کنار این قبیل مسائل گذشت.
علل و عوامل ایجاد استرس و اضطراب در دانش‌آموزان
عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند به صورت مستقل یا ترکیبی موجب افزایش استرس و اضطراب در بین دانش آموزان شوند که در ادامه به بررسی عوامل مهم ایجاد استرس تحصیلی می‌پردازیم.
استرس امتحان
بسیاری از دانش آموزان درباره گرفتن نمره خوب در امتحانات یا مدیریت زمان مطالعه بخصوص زمانی که چند امتحان دارند، مضطرب می‌شوند. لازم است بدانید که استرس امتحان فقط مخصوص دانش آموزانی که مشکلات درسی دارند نیست، بلکه دانش آموزان برتر نیز اغلب درباره عملکرد خوب در امتحان مضطرب می‌شوند.
تکالیف با حجم زیاد
وقتی حجم مشخص شده تکالیف برای دانش آموز زیاد باشد، در صحیح انجام دادن آن با مشکل روبرو می‌شود. در این صورت استرس و اضطراب او زیاد می‌شود؛ زیرا نمی‌تواند زمان‌بندی درستی برای حل آنها داشته باشد و همچنین ممکن است به خاطر انجام نادرست تکالیف در مقابل معلم و دوستانش شرمنده شود.
برنامه‌ریزی ضعیف
بعضی از دانش آموزان برنامه‌ریزی صحیح را بلد نیستند و این ضعف‌ها باعث استرس در دوران حضور مدرسه می‌شود. در این شرایط می‌توانند از مشاوران مدرسه، معلمان، مدیران و یا حتی دانش آموز موفق کمک بگیرند. اگر یک برنامه‌ریزی درسی درست داشته باشید، خیالتان آسوده است که زمان کافی دارید و همینطور عملکرد بهتری خواهید داشت و این موضوع باعث می‌شود دیگر دچار استرس نشوید.
پیشنهاد مطالعه: نقش و وظایف اصلی مشاور تحصیلی
کمبود زمان
نداشتن زمان برای دانش آموزان باعث درگیری‌های شدید ذهنی خواهد شد که آنها را بیشتر در مواجهه با استرس قرار می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین مواردی که دانش‌آموزان باید آن را در دوران کودکی آموزش ببینند مدیریت زمان است، زیرا در مقاطع بالاتر با حجم انبوهی از دروس مختلف برخورد می‌کنند و زمان کافی برای استراحت و تفریح که نقش بسیار مهمی در موفقیت آنها دارد را نخواهند داشت.
کمبود خواب
خواب کافی یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در تمرکز و موفقیت دانش آموزان است و کم خوابی جزو مواردی می‌باشد که موجب افت تحصیل می‌شود، پس باید ساعت خواب خود را مدیریت کنید. لازم به ذکر است که بدانید بدخوابی یا بی‌خوابی موجب می‌شود دانش آموزان با وجود اینکه توانایی زیادی دارند اما آنقدر تحت فشار و استرس باشند که یادگیری برایشان مشکل شود و دیگر در کلاس هوشیاری کافی را نداشته باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر به شما پیشنهاد می‌کنیم، مقاله مربوط به دلایل و روش‌های جلوگیری از خواب آلودگی هنگام مطالعه را بررسی نمایید.
عدم اعتماد به نفس
اعتماد به نفس یک ویژگی شخصیتی می‌باشد و سرزنش‌ها از سوی معلم یا والدین و مقایسه شدن با دیگران مواردی است که می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس در دانش‌آموزان شود. کمبود اعتماد به نفس یکی از اصلی‌ترین دلایل برای به وجود آمدن استرس در دانش‌آموزان است و حتی اگر دانش آموز از هوش طبیعی برخوردار باشد، نمی‌تواند پیشرفت تحصیلی مورد انتظار خود را داشته باشد.
تغییر مدرسه
مراحل انتقال دانش آموز به مدرسه دیگر مشکلاتی به وجود می‌آورد. یافتن دوست‌های جدید می‌تواند برای دانش‌آموزان مشکل ساز باشد و همچنین احساس تنهایی در این دوران موجب استرس و آسیب روحیه می‌شود. البته قسمتی از این استرس طبیعی است و با مرور زمان، با آشنایی دانش آموز با افراد مدرسه استرس کمتر می‌شود. یکی از اقدامات مهم خانواده در تغییر مدرسه ایجاد آمادگی ذهنی و روحی در فرزند خود است
راهکارهای درمان استرس و اضطراب در دانش‌آموزان
روبرو شدن با استرس و شرایط استرس‌زا یک واقعیت زندگی برای همه افراد است. نکات زیر در کنترل استرس می‌توانند بسیار مؤثر و مفید باشند.
تنظیم اهداف واقع بینانه
رسیدن به اهداف کوچک و واقع بینانه می‌تواند به تقویت اعتماد به نفس و انگیزه کمک شایانی کند. هر بار که یک هدف کوچک تحقق می‌یابد، احساس موفقیت به دانش‌آموزان دست می‌دهد که این احساس می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. با ایجاد یک مسیر شفاف برای دستیابی به اهداف، دانش آموزان می‌توانند با اطمینان بیشتری به طرف اهداف بزرگ خود پیش بروند. این روش نه تنها استرس را کاهش می‌دهد، بلکه به بهبود عملکرد تحصیلی و افزایش انگیزه نیز منجر می‌شود.
تکنیک‌های آرامبخش
روش‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا یک روش کارآمد برای آرامش ذهن است. با اختصاص چند دقیقه در روز به مدیتیشن، دانش‌آموزان می‌توانند از افکار مزاحم و نگرانی‌ها دور شوند. این تمرین موجب تقویت تمرکز و کاهش استرس می‌شود. همچنین یوگا و تمرینات کششی می‌توانند به کاهش تنش‌های جسمی و بهبود وضعیت روحی کمک کنند؛ چرا که این تکنیک‌ها نه تنها باعث کاهش استرس می‌شود، بلکه حس آرامش و تمرکز را نیز به دنبال خواهند داشت.
نقش معلم در کاهش استرس دانش آموزان
معلمان می‌توانند نقش مؤثری در کاهش استرس دانش آموزان داشته باشند که در ادامه شما را برخی از آنها آشنا می‌کنیم.
- ارتقای محیط آموزشی: معلمان می‌توانند محیط آموزشی را به شکلی تدبیر کنند که احترام به دانش آموزان و حفظ حریم شخصی آنها تضمین شود. این محیط می‌تواند به دانش آموزان احساس امنیت دهد.
- پشتیبانی از تعامل اجتماعی: معلمان می‌توانند از دانش آموزان حمایت کنند تا توانایی برقراری روابط دوستانه سالم را تقویت کنند که این کمک می‌تواند تا اضطراب آنها کاهش یابد.
- تشویق به انعطاف پذیری: آموزش مهارت‌های مقابله با استرس و توانایی انعطاف در هنگام روبرو شدن با مسائل تحصیلی و زندگی روزمره می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا با اضطراب بهتر کنار بیایند.
- شناخت دانش آموزان: معلمان باید تلاش کنند تا دانش آموزان را بهتر بشناسند، زیرا شناخت آنها این امکان را می‌دهد که به نیازها و مشکلات دانش‌آموزان بهتر پاسخ دهند. همچنین معلمان می‌توانند روش‌های مؤثر مدیریت استرس را به دانش‌آموزان آموزش دهند و از استرس در هنگام امتحان‌ها و پروژه‌ها جلوگیری کنند.
پیشنهاد مطالعه: چرا باید معلم خصوصی بگیریم؟
نقش خانواده در کاهش استرس دانش آموزان
خانواده نقش حیاتی در مدیریت و کاهش استرس دانش‌آموزان دارد، در ادامه، به برخی از مهم‌ترین راه‌های نقش خانواده در کاهش استرس دانش‌آموزان می‌پردازیم.
- حمایت عاطفی: خانواده‌ها می‌توانند با حمایت عاطفی به دانش‌آموزان کمک کنند، آنها می‌توانند با گوش دادن به مشکلات و نگرانی‌های دانش‌آموزان و ارائه حمایت عاطفی، احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس در آنها ایجاد کنند.
- ارائه تشویق و انگیزه: تشویق و انگیزه خانواده می‌تواند دانش آموزان را در تحصیل و رسیدن به اهدافشان نزدیک‌تر کند و همچنین موجب می‌شود تا استرس مرتبط با عملکرد تحصیلی آنها کمتر شود.
- مشارکت در تعامل با مدرسه: خانواده‌ها می‌توانند در تعامل با مدرسه و معلمان دخیل باشند تا مشکلات و نیازهای دانش‌آموزان را به بهترین شکل ممکن رفع کنند. با همکاری معلمان و خانواده‌ها می‌توانند به دانش آموزان کمک کنند تا مهارت‌های مدیریت استرس را یاد بگیرند و اضطراب آنها را به مقدار قابل توجهی کاهش دهند تا بتوانند به بهترین شکل ممکن در تحصیلات و زندگی روزمره‌شان به موفقیت دست یابند.
- مشاور حرفه‌ای: در صورت نیاز خانواده‌ها می‌توانند به مشاوره حرفه‌ای رجوع کنند تا راه حل‌های مدیریت اضطراب دانش آموزان را بیشتر بشناسند.
نقش تغذیه و ورزش در کاهش استرس و اضطراب دانش‌آموزان
برای درمان استرس، تغذیه و ورزش را دست کم نگیرید و با ورزش و رژیم غذایی درست هورمون‌های نامنظم بدن خود را متعادل کنید. ورزش در درمان استرس دانش آموزان و همچنین سلامت آنها نقش فراوانی دارد. گاهی افکار منفی و کسالت شما تحت تأثیر از کارکرد نامناسب و هورمون‌ها هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر به شما پیشنهاد می‌کنیم، مقاله مربوط به ورزش و مطالعه؛ نقش ورزش در یادگیری دانش آموزان را مطالعه نمایید.
یکی دیگر از راه‌های درمان استرس در دانش‌آموزان تغذیه مناسب است. تغذیه سالم برای دانش آموزان اهمیت زیادی دارد، به همین دلیل بهتر است قبل از شروع کلاس درس حتماً مواد غذایی مقوی استفاده کنید و از خوردن تنقلات بی‌خاصیت بپرهیزید، زیرا غذاهای آماده و تنقلات با افزایش استرس رابطه مستقیم دارند.
روش‌های مدیریت زمان برای کاهش اضطراب امتحانات
آموزش مهارت‌های مدیریت زمان به دانش‌آموزان، می‌تواند آنها را در مقابل فشارها و تنش‌ها مقاوم کرده و استرس را کاهش و بهره‌وری آنها را افزایش دهند. با تعیین مدت زمان مشخص برای هر کار و اجرای مؤثر آن دانش آموزان زمان بیشتری برای استراحت و تفکر خلاق در اختیار دارند که به کاهش استرس کمک می‌کند.
دانش آموزان با توزیع مناسب وقت بین کارها، فشار و نگرانی کمتری درباره انجام وظایف خود پیدا می‌کنند. یکی دیگر از فواید مدیریت زمان در بهبود استرس ایجاد تعادل میان برنامه‌هاست و مدیریت زمان به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا تعادل مناسبی بین تحصیلات، فعالیت‌های استراحتی، وقت گذرانی با خانواده و دیگر فعالیت‌های مورد علاقه خود برقرار کنند. این تعادل احساس آرامش را افزایش و در نتیجه استرس را کاهش می‌دهد.
نتیجه گیری
همان‌طور که مشاهده کردید، در این مقاله از سایت مهندس علیرضا عربشاهی شما را با دلایل استرس دانش آموزان آشنا کردیم و مهم‌ترین راه حل‌های کاهش استرس دانش آموزان را بررسی کردیم. امیدواریم مطالعه این مطلب برای شما مفید و مؤثر بوده باشد، در آخر اگر سؤال، نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما هستیم.
