رشته مشاوره بهتره یا روانشناسی؟ مقایسه و تفاوت
تفاوت مشاور و روانشناس از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که این دو مفهوم در جامعه امروز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌اند و در حقیقت مشاور و روانشناس در دنیای امروز با همه جوانب زندگی انسان در ارتباط هستند. هم اکنون موضوعات مربوط به سلامت روانی و بهبود کیفیت زندگی افراد به عنوان یکی از مسائل مهم مطرح می‌شوند.
به همین دلیل، حوزه‌های مشاوره و روانشناسی دو مفهوم کلیدی محسوب می‌شوند که با تخصص و دانش خود به بهبود روانی و رفتاری افراد کمک می‌کند. با این وجود فرق مشاور و روانشناس به دلیل تشابه زمینه کاری و هدف اصلی آنها که ارتقاء شرایط زندگی مردم است، برای افراد زیادی قابل درک نیست. با این مقاله از گروه آموزشی عربشاهی با ما همراه باشید تا تفاوت بین مشاور و روانشناس را بررسی کنیم.
فهرست محتوا
مشاوره چیست؟ تعاریف و اهداف آن
مشاوره (consultation) جریان فعال و پویایی بین مراجع و مشاور است که توسط آن مراجع نحوه برقراری ارتباط با دیگران را می‌آموزد؛ روش‌های معقول برای ارضای نیازهایش را یاد می‌گیرد؛ احساسات ناشناخته‌اش را می‌شناسد؛ اطلاعات گسترده و عمیقی درباره خویشتن به دست می‌آورد و پس از شناخت اهداف زندگی، چگونگی رسیدن به آنها را تعیین می‌کند. از این دیدگاه، اعتقادات و نگرش‌ها و رفتار و در نهایت شیوه زندگی فرد از طریق مشاوره دگرگون میشود. مشاوره در زمینه‌های متفاوتی از جمله مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، شغلی، تحصیلی، زوجی انجام میشود و هدف نهاییش کمک به رشد فرد و بهبود کارایی او در تعامل با خودش و دیگر افراد است.
مشاوره آنلاین یا حضوری
مشاوره آنلاین و حضوری هر دو شامل جلسات مشاوره هستند، اما تفاوت‌هایی نیز دارند که در ادامه به این موضوع می‌پردازیم:
- محل جلسه: در مشاوره حضوری، جلسات در محل مشاوره و در دفتر یا اتاق مشاوره انجام میشود، در حالی که در مشاوره آنلاین، جلسات از طریق اینترنت و از راه ارتباطی‌های مختلفی مثل تلفن، ویدیو کنفرانس، چت و غیره صورت می‌گیرد.
- راحتی و راحتی دسترس: در مشاوره آنلاین، فرد می‌تواند از هر کجا که دسترسی به اینترنت دارد، به مشاوره دسترسی داشته باشد، در حالی که در مشاوره حضوری، فرد باید به محل مشاوره برود که ممکن است باعث محدودیت آن شود.
- هزینه: مشاوره آنلاین معمولاً هزینه کمتری نسبت به مشاوره حضوری دارد، به دلیل عدم نیاز به اجاره محل و مصرف سوخت و زمان بیشتر برای مشاور.
- حریم خصوصی: در مشاوره آنلاین، فرد می‌تواند در محیط خود با مشاور صحبت کند، در حالی که در مشاوره حضوری، باید از حریم خصوصی دیگران در محل مشاوره اطمینان حاصل کرد.
- ارتباط بین فرد و مشاور: در مشاوره آنلاین، ارتباط بین فرد و مشاور ممکن است کمی متفاوت باشد و ممکن است بعضی از ابزارهای ارتباطی مورد استفاده قرار گیرند، در حالی که در مشاوره حضوری، ارتباط بین فرد و مشاور بیشتر از طریق صدا و چشمی بوده و ممکن است ارتباط شخصی‌تر باشد.
در کل، هر دو نوع مشاوره می‌توانند مفید باشند و توسط فرد بسته به نیاز خود انتخاب شوند.
چه زمانی به مشاور مراجعه کنیم؟
برخی علائم و نشانه‌ها می‌توانند به شما نشان دهد که وقت آن رسیده است که به مشاوره مراجعه کنید. اگر احساس می‌کنید درگیر مشکلات عاطفی هستید و این مشکلات به شدت برای شما مزاحمت ایجاد می‌کنند یا در چرخه‌ای از تکرار این مسائل قرار گرفته‌اید، بهتر است به یک روانشناس مراجعه کنید. در ادامه به برخی از این علائم اشاره می‌کنیم:
- احساس ناراحتی و استرس مداوم: اگر احساس می‌کنید دائماً نگران هستید و نمی‌توانید از این وضعیت خارج شو ید.
- احساس فراموشی غیر عادی: اگر متوجه شدید که به طور ناگهانی و غیر معمول چیزهایی را فراموش می‌کنید.
- غرق در افکار: اگر احساس می‌کنید که افکارتان از کنترل خارج شده و نمی‌توانید روی آنها مسلط باشید.
- احساس افسردگی یا بد اخلاقی: اگر دچار احساسات منفی هستید و این وضعیت در روحیه و زندگیتان تاثیر می‌گذارد.
- عصبانیت و از دست دادن کنترل احساسات: اگر به راحتی عصبانی می‌شوید و نمی‌توانید احساسات خود را کنترل کنید.
- خواب نامنظم: اگر خوابتان به طور قابل توجهی نامنظم شده است.
- تغییر در الگوی غذایی: اگر بیشتر یا کمتر از حد معمول غذا می‌خورید.
- دوری از اجتماع: اگر پیوسته از دیگران فاصله می‌گیرید و به تنهایی و خلوت خود بیشتر علاقه دارید.
- احساس ناامیدی و نداشتن راه حل: اگر احساس می‌کنید هیچ راه حلی برای خروج از وضعیت فعلی وجود ندارد.
روانشناسی چیست؟ بررسی علمی و روش‌های درمانی آن
روانشناسان بزرگ دنیا در تعریف روانشناسی از این رشته به عنوان علم مطالعه رفتار و ذهن یاد می‌کنند. در حقیقت، روانشناسی به تحلیل و درک چگونگی شکل‌گیری و تاثیرگذاری عوامل گوناگون بر رفتار، احساسات، تفکر و فرایندهای شناختی انسان همچون ادراک، حافظه، یادگیری و تصمیم گیری می‌پردازد.
همچنین، روانشناسی تعاملات بین فردی، اثرات محیطی و عوامل ژنتیکی موثر بر رفتار و شخصیت افراد را مورد بررسی قرار می‌دهد. در همین راستا، روانشناسان تلاش می‌کنند با ترکیب تئوری‌های علمی و نتایج تحقیقات به درک عمیق‌تری از رفتار و عملکرد ذهنی اشخاص دست یابند.
روش‌های درمانی روانشناسی
هنگام تصمیم گیری در مورد مشاور یا درمانگر مناسب، درک روش‌های درمانی گوناگون می‌تواند مفید باشد، در حالی که همه درمان‌ها می‌توانند مفید و موثر باشند، ممکن است شما یک رویکرد جذاب‌تر پیدا کنید، یا بفهمید که برخی از رویکردها برای یک حوزه خاص بهتر از بقیه رویکردها است. انتخاب رویکرد به شما، وضعیتتان و درمانگر بستگی دارد.
روش‌های درمانی روانشناختی عبارتند از:
درمان‌های رفتاری متمرکز بر شناخت و رفتارها، درمان‌های روانکاوی و روانپویشی متمرکز بر الگوهای روابط ناخودآگاه ناشی از دوران کودکی، درمان انسان‌گرایانه، توسعه فردی در هنر درمانی، استفاده از هنرهای خلاقانه در روند درمانی و مشاوره زوجین. بعضی از روانشناسان یا روان درمانگران نوعی مشاوره یکپارچه را تمرین و انواع خاصی از تکنیک‌ها را ترکیب و ترسیم می‌کنند و متخصصان دیگر به روش التقاطی کار می‌کنند یعنی از روش‌های مختلف برای درمان استفاده می‌کنند. تعدادی روش درمانی دیگر هم وجود دارد که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
چه زمانی به روانشناس مراجعه کنیم؟
تقاضای کمک هنگام سختی نشانه ضعیف بودن نیست. اگر مراجعه به روانشناس را جدی بگیریم، هرچه زودتر مشکل یا مسئله حل شود، می‌توانیم از لحظات زندگی خود با خوشحالی بهره‌مند شویم د.ر ادامه ۱۵ مورد مهم را بررسی می‌کنیم که اگر این علائم را تجربه می‌کنید، بهترین زمان برای مراجعه به روانشناس است. دلایل مراجعه به روانشناس عبارتند از:
- افسردگی
- مدیریت استرس
- سوگواری و فقدان
- ضربه‌های روانی
- بی حوصلگی و لذت نبردن از زندگی
- مدیریت احساسات
- مختل شدن روابط اجتماعی
- استرس شغلی یا تحصیلی
- احتمال وجود اختلالات روانی
- اختلال سوء مصرف مواد
- نیاز به کمک برای توسعه فردی
- نیاز به کمک در بهبود روابط عاطفی
- حل اختلافات خانوادگی
- کنار آمدن با تغییرات زندگی
- نیاز به راهنمایی در تربیت فرزند
تفاوت‌های مشاوره و روانشناس
در تعریف هر یک از این دو مفهوم می‌توان گفت مشاور با دخالت در تصمیم گیری به پیشگیری از مسائل گوناگون می‌پردازد و بیشتر آینده نگر است. اما روانشناس برای برطرف کردن آسیب‌های روانی اکثراً به تحلیل و بررسی ریشه مشکلات در گذشته می‌پردازد و گذشته نگر است.
به طور کلی اصلی‌ترین فرق مشاور و روانشناس شامل موارد زیر میشود:
- مراجعه کنندگان به مشاور دارای مشکل حاد و جدی نیستند، بلکه به دنبال راهنمایی و مشاوره برای مشکلات خود آمده‌اند.
- تکنیک روانشناسی بر پایه علم و پژوهش است.
- مشاوران برای راهنمایی، وقایع رخ داده را بررسی می‌کنند و برای حل آنها به استفاده از نکات آموزشی اعتقاد دارند.
- مشاور قدرت سازش با خود، دیگران، بلوغ عاطفی و حس مسئولیت پذیری را در افراد تقویت می‌کند.
- از نتایج مشاوره می‌توان به کسب استقلال، افزایش اعتماد به نفس، قدرت مبارزه با مشکلات و رشد فکری اشاره کرد.
- روانشناسان مشکلات عمیق شخصیتی را حل می‌کنند و اختلاف‌های درونی فرد را به او یادآور می‌شوند.
- از نتایج جلسات روانشناسی می‌توان به شناخت ناخودآگاه خود و برطرف شدن مشکلات آسیب زا که ریشه در کودکی دارند، اشاره نمود.
مهم‌ترین فرق مشاور و روانشناس در موارد زیر است:
روانشناس
- روانشناس در کار مطالعه رفتار انسان و فرایندهای ذهنی او آموزش دیده است.
- روانشناسان اختلال یا مشکل ذهنی را تشخیص داده و بهترین اقدام را برای مراقبت از بیمار تعیین می‌کنند.
- روانشناس اکثراً هماهنگ با یک روانپزشک کار می‌کند تا در صورت نیاز برای درمان بیمار دارو تجویز شود.
- روانشناس می‌تواند در حوزه‌های پژوهشی فعالیت کند که از نظر دانشگاهی و بالینی بسیار مفید خواهد بود.
مشاور
- هدف مشاور کمک به درک صحیح احساسات برای برطرف شدن مشکلات است.
- او در زمینه طیف گسترده‌ای از راهنمایی‌ها، مشاوره و توانبخشی‌ها به مردم آموزش دیده است.
- مشاور در عین اینکه به حمایت و راهنمایی فرد می‌پردازد به او کمک می‌کند تا در یک چارچوب کلی تصمیم‌های اثربخشی اتخاذ کند.
- سه مشخصه برای درک بهتر تفاوت مشاور و روانشناس
برای درک بهتر تفاوت‌های بین مشاور و روانشناس بهتر است به سه مؤلفه زیر دقت داشته باشید:
تحصیلات
مشاوران و روانشناسان برای کار در حوزه‌های خود مجوز دارند و اصولاً تحصیلات مشاورها برای کمک به طیف وسیعی از بیماران، عمومی‌تر است. از طرفی روانشناس‌ها حداقل در رشته خود مدرک کارشناسی ارشد دارند و اغلب با آن بسنده نکرده و دکترا می‌گیرند. علاوه بر این کارهای تحقیقاتی عمیق در زمینه روانشناسی انسان به همراه هزاران ساعت جلسات آموزشی برای کمک به فهم پیچیدگی‌هایی که بیماری‌های روانی و نحوه درمان آنها در پس مدرک تحصیلی روانشناسان نهفته است.
تخصص
کار اصلی مشاور صحبت کردن با بیماران، راهنمایی و کمک به آنها در مورد مسائل گوناگون زندگی است و اگر کسی به درمان بیماری روانی خاصی نیاز دارد این روانشناس است که می‌تواند منبع کمک بهتری باشد. روانشناس می‌تواند برای کارشناسی ارشد در زمینه‌های مختلفی مانند روانشناسی بالینی، تربیتی، جنایی و صنعتی مشغول به تحصیل شود. از طرفی روانشناسان می‌توانند با تخصص سازی حوزه‌های تشخیص سلامت روان خود رامحدود کنند. این در حالیست که مشاور اغلب به راهنمایی و آموزش نکات لازم در طیف گسترده از مشکلات شخصی می‌پردازد.
درمان
یکی از مهم‌ترین فرق‌های مشاور و روانشناس، تفاوت در شیوه درمان آنها ست. در حقیقت مشاور به جای درمان با آموزش نکات اصولی و راهنمایی لازم، تلاش در حل مشکل دارد. اما روانشناس با راهکارهای بدون نیاز به دارو مثل روان درمانی فرایند درمان را پیش می‌برد
نتیجه گیری
به عنوان یک نتیجه‌گیری از فرق رشته روانشناسی و مشاوره، مشاوران به بررسی مشکلات خفیف‌تر و سطحی‌تر اشخاص می‌پردازند و در زمینه انتخاب شغل، انتخاب رشته تحصیلی، ازدواج و غیره مشاوره می‌دهند. همچنین برای افرادی که نیاز به برنامه‌ریزی برای انتخاب‌های آینده داشته باشند، جلسات مشاوره ارائه می‌کنند. اما یک روانشناس عموماً با افراد دارای اختلالات روانی سر و کار دارد و به طور تخصصی‌تر به درمان می‌پردازد.
