دلایل و روش‌های جلوگیری از خواب آلودگی هنگام مطالعه
همه انسان‌ها در هنگام مطالعه ممکن است که با مشکل خواب آلودگی مواجه شوند. این احساس در اشخاص سبب می‌شود تا نتوانند با تمام نیرو آنچه را که می‌خوانند درک کنند. در نتیجه نمی‌توانند بازدهی لازم را داشته باشند. احساس خواب آلودگی هنگام مطالعه امری طبیعی است. ولی راه‌حل‌هایی وجود دارند که با رعایت آن‌ها می‌توانید تا حد بسیار زیادی بر این مساله فائق بیایید. در این مقاله از سایت استاد عربشاهی قصد داریم تا علل خواب آلودگی دانش اموزان هنگام مطالعه را بررسی کنیم و راه‌حل‌های مناسب برای جلوگیری از آن را برای شما شرح دهیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دلیل خواب آلودگی هنگام مطالعه
از علل خواب آلودگی هنگام مطالعه می‌توان به پایین آمدن قند خون، سیکل خواب نامنظم و یا برخی از بیماری‌ها و یا شرایط خاص پزشکی اشاره کرد. برای مثال اگر انسان در زمان مناسب نخوابد، ممکن است در طول روز احساس خواب آلودگی کند. پزشکان بر این باور هستند که بهترین زمان برای خوابیدن در شب از ساعت 11 تا 4 صبح است. البته باید بدانید که این ساعت خواب با توجه به خصوصیات بدن هر فرد می‌تواند تا اندازه‌ای متفاوت باشد. در نظر داشته باشید که خواب شبانه می‌تواند اثر بسیار خوبی بر روی متابولیسم بدن بگذارد و سطح هورمون‌های اشتها را به خوبی تنظیم کند. خواب کافی و به اندازه در شب سبب تقویت حافظه می‌شود و تمرکز فرد را در هنگام مطالعه بسیار بالاتر می‌برد. زمانی که در میزان خواب شبانه اعتدال رعایت شود شادابی و انرژی فرد در روز بعد بالا می‌رود. در کل خواب آلودگی دانش آموزان هنگام مطالعه مشکلی رایج است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از این دلایل عبارتند از:
- کمبود خواب:
شایع ترین دلیل خواب آلودگی هنگام مطالعه، کمبود خواب است. اگر به اندازه کافی نخوابید، بدن شما به طور طبیعی به دنبال استراحت خواهد بود. دانش آموزان باید هر شب 7 تا 8 ساعت خواب با کیفیت داشته باشند تا بتوانند در طول روز هوشیار و متمرکز باشند.
- محیط نامناسب:
محیط نامناسب مطالعه می تواند باعث خواب آلودگی شود. مطالعه در مکانی که خیلی گرم، خیلی سرد، یا خیلی پر سر و صدا است می‌تواند تمرکز را دشوار کند و باعث خواب آلودگی شود. بهترین مکان برای مطالعه مکانی آرام، خنک و با نور کافی است.
- مطالعه موضوعات خسته کننده:
مطالعه موضوعات خسته کننده و غیر جالب می‌تواند باعث خواب آلودگی شود. اگر به چیزی که مطالعه می‌کنید علاقه‌ای ندارید، حفظ تمرکز و هوشیاری دشوار می‌شود.
- وضعیت نامناسب:
نشستن در یک وضعیت نامناسب برای مدت طولانی می‌تواند باعث خستگی و خواب آلودگی شود. هنگام مطالعه باید صاف بنشینید و از خم شدن به جلو یا عقب خودداری کنید. همچنین باید هر 20 تا 30 دقیقه یکبار بلند شوید و کمی قدم بزنید تا جریان خون خود را افزایش دهید.
- مشکلات پزشکی:
در برخی موارد، خواب آلودگی هنگام مطالعه می‌تواند ناشی از یک مشکل پزشکی باشد. اگر دائماً احساس خواب آلودگی می‌کنید، حتی زمانی که به اندازه کافی می‌خوابید، باید به پزشک مراجعه کنید تا مشکلات پزشکی احتمالی را بررسی کنید.
دلیل خواب آلودگی هنگام مطالعه از دیدگاه علمی
جالب است بدانید که در مغز انسان یک سری سلول وجود دارند که به اسم آستروسیت شناخته می‌شوند. این سلول‌ها با سوختن ماده‌ای را تولید می‌کنند که آدنوزین نام دارد. این ماده شیمیایی به وسیله کافئین از بین می‌رود. به همین علت است که بعد از مصرف موادی که حاوی کافئین هستند احساس خواب آلودگی به شما دست می‌دهد. آدنوزین یک محرک جهت تنظیم فشار خواب است که از سوخته شدن آستروسیت به دست می‌آید. در نظر داشته باشید که این ماده در تمام مدت زمانی که در بیداری هستیم به صورت تجمیع در می‌آید. در نتیجه مغز انسان در این حالت احساس خواب آلودگی می‌کند. خواب آلودگی هنگام مطالعه نیز به همین دلیل رخ می‌دهد. همچنین بیماری‌های مزمن مانند دیابت، آرتریت روماتویید، نارسایی قلبی، آپنه خواب، آسم و غیره می‌توانند سبب مختل شدن خواب در افراد شوند.
بعد از ظهرها بخوابیم؟ خواب عصر
میزان خواب در بعدازظهرها نیز باید مشخص باشد. چون بیشتر یا کمتر این میزان باعث کسلی و خستگی در فرد می‌شود. باید بدانید که میزان درست و ایده آل خواب در بعدازظهر بین 20 دقیقه تا ماکزیمم 90 دقیقه است. ولی بیش از این زمان پیشنهاد نمی‌شود. چون مغز ما اگر بیش از 90 دقیقه در خواب باشد آن را با خواب شب اشتباه قلمداد می‌کند و به وضعیت REM می‌رود. به همین دلیل است که بعد از یک خواب طولانی مدت در بعدازظهر ممکن است احساس خواب آلودگی و خستگی زیادی به شما دست بدهد.
فرق خستگی با خواب آلودگی
لازم است بدانید که خستگی و خواب آلودگی دو موضوع متفاوت از هم هستند. زمانی که شما احساس خستگی می‌کنید، می‌توانید با کمی استراحت آن را رفع کنید. این در حالی است که تنها راه‌حل برای برطرف کردن احساس خواب آلودگی این است که بخوابید. خستگی بعد از کار روزانه و فعالیت‌های تقریبا سنگین و یا فعالیت‌های ذهنی ایجاد می‌شود. اما خواب آلودگی می‌تواند به صورت یک عادت روزانه در بیاید. هر چقدر که اثرات خواب آلودگی در طول روز بیشتر شود سبب ایجاد کسلی بیشتر در افراد می‌شود.
روش‌های جلوگیری از خواب آلودگی هنگام مطالعه
راه‌های مختلفی برای جلوگیری از خواب آلودگی هنگام مطالعه وجود دارد که در زیر آن‌ها را نام می‌بریم:
- رعایت کردن ساعات خواب و بیداری
- داشتن نور کافی در اتاق مطالعه
- خوردن صبحانه مقوی و سالم
- نوشیدن قهوه
- نوشیدن آب به قدر کافی
- انجام ورزش‌های صبحگاهی برای افزایش شادابی و بالا بردن سطح انرژی
- انجام دادن حرکت‌های کششی در وقت استراحت میان ساعت‌های مطالعه
- استفاده از میوه‌ها و سبزیجات تازه که حاوی ویتامین‌ها و پروتئین‌ها باشند.
- تنظیم دمای اتاق و محل کار
- قرار دادن فواصل زمانی میان مطالعه و مصرف وعده‌های شام و ناهار
- استراحت دادن کافی به چشم‌ها
- مصرف نکردن وعده‌های غذایی سنگین در زمان کار و مطالعه
رعایت موارد بالا می‌توانند تا اندازه زیادی به شما در جلوگیری از خواب هنگام مطالعه کمک کنند.
ده راه‌حل اساسی و مهم برای جلوگیری از خواب آلودگی هنگام مطالعه
در زیر به 10 راهکار برای جلوگیری از خواب آلودگی دانش‌اموزان هنگام مطالعه اشاره می‌کنیم:
1- از پراکنده مطالعه کردن پرهیز کنید
مطالعات شما بایستی به صورت مشخص باشد. در نظر داشته باشید که یک برنامه‌ریزی اصولی و صحیح که در زمان‌های مناسب باشد می‌تواند از ایجاد خواب آلودگی شما در زمان مطالعه جلوگیری کند.
2- تنظیم کردن برنامه برای همه کارهای روزانه
زمانی که برای همه کارهای روزمره خود برنامه می‌ریزید این سبب می‌شود تا انگیزه شما در انجام کارهایتان مانند مطالعه منظم بیشتر شود. بالاتر رفتن انگیزه می‌تواند به شما کمک کند تا در هنگام مطالعه احساس خواب آلودگی نکنید.
3- در جاهایی که بسیار گرم هستند مطالعه نکنید
در نظر داشته باشید که اگر مکانی گرم مطالعه کنید به تدریج احساس خواب آلودگی به شما دست می‌دهد و از میزان تمرکزتان کاسته می‌شود. بنابراین به دمای محیطی که برای مطالعه انتخاب می‌کنید اهمیت بدهید. مخصوصا در روزهای سرد زمستان اگر محیط گرم باشد احساس خواب بیشتر به سراغ شما خواهد آمد.
4- روش درست نشستن در زمان مطالعه
بیشتر مشاوران تحصیلی می‌گویند که نباید به صورت خوابیده و درازکشیده مطالعه کنید. زیرا این کار سبب می‌شود تا مغز شما سردرگم شود و نتواند وضعیت شما را در حالت خواب یا بیداری به درستی تشخیص بدهد. بنابراین تمرکز شما کم می‌شود و به دنبال آن خواب آلودگی به سراغ شما می‌آید. به همین دلیل است که باید به طرز نشستن خود در زمان مطالعه بسیار توجه کنید.
5- جلوگیری از پرخوری در زمان مطالعه
حتما می‌دانید که پرخوری سبب می‌شود تا شما احساس سنگینی و خواب آلودگی کنید. اثر این وضعیت در زمان مطالعه بیشتر می‌شود. به همین دلیل است که افراد بعد از پرخوری زیاد راغب به درس خواندن نیستند و احساس خمودی و بی‌حوصلگی به آن‌ها دست می‌دهد.
6- پیاده‌روی و انجام دادن حرکت‌های کششی
زمان‌هایی که احساس می‌کنید خواب‌آلوده هستید و حوصله‌تان کم شده است می‌توانید با یک پیاده‌روی تقریبا تند و یا انجام دادن حرکت‌های کششی شاداب و پرانرژی شوید. در نظر داشته باشید که انجام نرمش‌های روزانه می‌تواند تا حد زیادی سطح انرژی شما را بیشتر کند.
7- بیرون آمدن زمانی کم از فضای مطالعه
در زمان مطالعه اگر احساس خواب آلودگی به شما دست داد بهتر است که از مکانی که در آن مطالعه می‌کنید بیرون بیایید. سعی کنید در هوای آزاد کمی قدم بزنید تا حال و هوایتان عوض شود و انرژی کسب کنید. هوای تازه و نور آفتاب می‌تواند سبب احساس خوشایندی در شما شود.
8- خواب کافی در شب
بسیاری از افراد هستند که مطالعه در شب را به روز ترجیح می‌دهند. دلیل این کار این است که در شب‌ها سکوت بیشتری برقرار است. اما باید بدانید که هر فرد باید حداقل در طول شب 7 ساعت بخوابد. در غیر این صورت بدنش نمی‌تواند به خوبی کار کند و سیستم ذهن و بدن به طور کلی آشفته می‌شود. هر فرد به میزان مشخصی از خواب نیاز دارد. ولی در کل می‌توان گفت که خوابیدن بیشتر از 8 تا 9 ساعت اصلا نمی‌تواند مفید باشد و سبب می‌شود تا افراد احساس خواب آلودگی و بی‌حوصلگی کنند.
9- با صدای بلند مطالعه خود را انجام دهید
برای این که بتوانید از شر خواب آلودگی هنگام مطالعه در امان باشید می‌توانید از خواندن و حفظ کردن مطالب کتاب درون ذهن خود دست بردارید. بهتر است تصور کنید که می‌خواهید کتاب را برای یک دوست بخوانید. بنابراین با صدایی بلند مطالعه کنید به گونه‌ای که خودتان صدایتان را بشنوید. این کار باعث می‌شود تا ذهن شما درگیر شود و تمرکز شما بالا رود. همچنین می‌توانید از یک دفتر برای یادداشت برداری استفاده کنید.
10- به اندازه کافی آب بنوشید
باید بدانید که کم آبی می‌تواند اثرات بسیار مخربی را بر روی بدن هر فردی بر جای بگذارد. این امر سبب می‌شود تا مغز کوچک‌تر شود و تمرکز شما کم شود. یکی از راه‌حل‌های مناسب و علمی این است که هنگام مطالعه کردن به اندازه کافی آب بنوشید. اگر برایتان امکان ندارد که این کار را انجام دهید می‌توانید از میوه‌های تازه و مورد علاقه خود در زمان مطالعه بهره ببرید. در نظر داشته باشید که ترکیب میوه‌ها و آب و سبزیجات می‌تواند برای افزایش انرژی شما بسیار موثر باشند.
نکات بالا پس از مشورت با مشاوران تحصیلی مجرب جمع‌اوری شده‌اند. شرایط هر دانش آموز با دیگری متفاوت است. اگر مشکل خواب‌الودگی هنگام درس خواندن در شما حاد شده و روی نمرات شما تاثیرگذار است، پیشنهاد می‌کنیم با یکی از مشاوران سایت عربشاهی مشورت کنید تا مشکل حل شود.
سخن آخر
خواب آلودگی برای بیشتر انسان‌ها مخصوصا در زمان مطالعه رخ می‌دهد. در این مقاله سعی کردیم که در مورد علت و راه‌های جلوگیری از خواب آلودگی هنگام مطالعه با شما صحبت کنیم. لازم است که این نکات را در دستور کار خود قرار دهید تا بتوانید هر چه بهتر به رفع خواب آلودگی و بی‌حوصلگی در زمان مطالعه همت بورزید.
