بی حوصلگی در زمان درس خواندن و مطالعه + راهکارهای دفع و درمان
از رایج‌ترین مسائلی که برخی از دانش آموزان، دانشجویان و همچنین افراد مختلف با آن سر کار دارند و بخش بزرگی از درک مطلب، تمرکز حواس و دقتشان را دچار اشکال و عدم کارکرد صحیح نموده است موضوع بی‌حوصلگی در حین مطالعه است. اما دلیل بی حوصلگی هنگام درس خواندن چیست؟ چرا برخی از افراد وقتی قصد مطالعه یک مطلب یا یک مفهوم را دارند دچار کسلی و بی‌حوصلگی می‌شوند؟ در این مقاله از سایت مهندس عربشاهی شما را با دلایل بی‌حوصلگی هنگام مطالعه و روش‌های قاعده‌مند و اصولی رفع آن آشنا می‌کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
علت‌های بی‌حوصلگی هنگام درس خواندن
بدون تردید بی‌حوصلگی یک احساس کاملاً طبیعی در انسان هست که هر فردی در انجام کارهای روزانه‌اش به آن دچار می‌شود و معمولاً زمانی که این احساس کنترل و مدیریت شود مشکل جدی برای آن فرد به وجود نمی‌آورد. عوامل مختلفی می‌تواند باعث بروز بی حوصلگی در حین مطالعه شود. دانش آموزان با شناخت این عوامل و ایجاد راه حل‌های مناسب می‌توانند این مشکل را برطرف کنند. دانش آموزان و اولیا باید بدانند خستگی و بی‌حوصلگی گاهی منشأ جسمانی و گاهی منشأ روحی دارد. پس بررسی دقیق رفع بی‌حوصلگی هنگام درس خواندن می‌تواند به کنترل این چالش کمک کند.
فشار و استرس امتحانات
فشار و استرس یکی از بزرگ‌ترین دشمنان موفقیت است. وقتی که ما استرس داریم بدنمان هورمون‌هایی ترشح می‌کند که برای جنگیدن، فرار کردن یا پنهان شدن طراحی شده است. این باعث می‌شود که عملکرد و تمرکز مغزمان پایین بیاید و نتوانیم به مطالعه درس‌های خود بپردازیم.
عدم علاقه به موضوعات درسی
یکی دیگر از عواملی که باعث بی‌حوصلگی در درس خواندن می‌شود، نداشتن علاقه کافی برای این کار است. علاقه شما بستگی به هدفتان و شفافیتش در ذهنتان دارد. اگر برای درس خواندن دلیل مناسبی نداشته باشید به راحتی درگیر بی‌حوصله می‌شوید و برایتان مانند یک رقابت خسته کننده می‌شود. داشتن اشتیاق مثل سوخت موتور برای شماست و باعث می‌شود که در زمان‌های بی‌حوصلگی و یا خستگی همچنان به تلاش و کوشش خود ادامه دهید و سختی‌های مسیر خود را به جان بخرید.
نداشتن خواب کافی
دانش آموزان اکثر مواقع هنگام مطالعه احساس خستگی می‌کنند و این احساس منشأ جسمانی دارد. وقتی که فرد خواب کافی نداشته باشد این احساس خستگی موجب می‌شود که تمرکز کافی هنگام مطالعه نداشته باشد. تغییر در عادت‌های روزانه و استراحت کافی می‌تواند این مشکل را به صورت کامل رفع کند. متأسفانه، اکثر دانش آموزان زمان استراحت خود را در شبکه‌های مجازی سیر می‌کنند و همین موضوع موجب می‌شود که خواب کافی نداشته باشند و در دائماً در طول روز به ویژه هنگام درس خواندن احساس خستگی کنند.
تغذیه نامناسب
تغذیه نامناسب می‌تواند دلیل دیگر خستگی هنگام درس خواندن باشد. عدم دریافت مواد مغذی و مقوی و مصرف بیش از حد غذاهای شیرین یا پرچرب نه تنها باعث بهبود سطح انرژی بدن شما نخواهد شد؛ بلکه بی‌حالی‌های پی در پی هنگام مطالعه را برای شما در پیش خواهد داشت. برای کسب اطلاعات بیشتر به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله مربوط به خوراکی‌های انرژی‌زا برای درس خواندن را مطالعه نمایید.
محیط نامناسب
مطالعه در محیط نامناسب شدیداً عملکرد شما را پایین می‌آورد. نور کم یا خیلی زیاد، تهویه نامناسب، به هم ریختگی محل مطالعه، کثیفی و عوامل دیگر می‌تواند مکان مطالعه شما را نامناسب جلوه دهد که این امر باعث می‌شود که موقع مطالعه راحت نباشید و کم کم کیفیت مطالعه کاهش یابد و دچار بی‌حوصلگی در درس خواندن شوید.
نداشتن برنامه ریزی مناسب
برنامه‌ریزی موجب می‌شود که شما به صورت واضح بدانید که چه کاری قرار است انجام دهید. با این روش ذهنتان انرژی اضافه صرف هر بار تصمیم گیری نمی‌کند و آن انرژی برای درس خواندن شما صرف می‌شود. اگر برنامه‌ریزی نداشته باشید، باعث می‌شود که در میان کارهای زیاد که باید انجام دهید گم شوید و نتوانید درست و اصولی پیش بروید. خود این مسئله باعث می‌شود، هر بار که اقدام به درس خواندن می‌کنید احساس بی‌حوصلگی کنید و کار پیش روی خودتان را به تعویق بیندازید.
حواس پرتی و نداشتن تمرکز
با توجه به اوضاع کشور و مشکلاتی که وجود دارد، حواس افراد به راحتی می‌تواند پرت شود و حواس پرتی عوامل مختلفی مانند دیدن اخبار یا فیلم، زیاد وقت گذراندن در فضای مجازی، مصرف زیاد شیرینی جات، نداشتن تحرک و بسیاری از عوامل دیگر دارد. نداشتن تمرکز موجب می‌شود که توجه شما بی‌دلیل صرف افکاری شود که برای شما هیچ فایده‌ای ندارند و فقط از شما انرژی می‌گیرند. پس یکی از عامل بی‌حوصلگی در درس خواندن می‌تواند نداشتن تمرکز و حواس پرتی باشد.
نشانه‌های خستگی روحی در زمان مطالعه
منشا خستگی روحی در زمان مطالعه تنها به فرایند مطالعه کردن ختم نمی‌شود و طبیعتاً اگر مدتی دست از درس خواندن بردارید و به خودتان استراحت دهید، تغییر و تحولی در وضعیت شما ایجاد نمی‌شود و همچنان احساس خستگی و کسالت شما پابرجا است. از دیگر نشانه‌های خستگی روحی فرار کردن از واقعیت‌ها و روی آوردن به خیال بافیست، در چنین مواقعی دانش آموزان متوجه می‌شوند که ساعت‌ها به یک پاراگراف خیره شده‌اند اما حتی یک کلمه از آن را متوجه نشده‌اند، چون تمام مدت غرق در افکار و خیالات خود بودند.
حتی بدتر از این‌ها ممکن است نسبت به آینده خود بی‌تفاوت شوید و از هدفی که برای خود مشخص کرده بودید دست بکشید. اگر علائم گفته شده را در کنار احساس تنهایی دائمی و هجوم افکار منفی و مخرب تجربه می‌کنید، نیازی نیست احساسستان از دیگران پنهان کنید چون فقط روحتان خسته شده است. این اتفاق برای کسی که دائم به آینده نامشخص و نتیجه کنکور فکر می‌کند یا خودش را در یک اتاق زندانی کرده و بی‌وقفه درس می‌خواند، دیر یا زود اتفاق می‌افتد، اما لازم است برای رفع خستگی روحی هم چاره‌ای پیدا کنید و منتظر نباشید خودش به صورت ناگهانی رفع شود.
پیشنهاد مطالعه: افسردگی در زمان کنکور و راه های مقابله با آن
راهکارهای مقابله با بی‌حوصلگی در زمان مطالعه
خستگی و بی حوصلگی هنگام مطالعه یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. خوب است بدانید که راه حل‌های طلایی برای مقابله با بی‌حوصلگی و خستگی وجود دارند که کارکرد آنها ثابت شده است، پس نگران خستگی‌های مطالعه نباشید و با خیالی آسوده با استفاده از این نکات در فصل امتحانات شروع به درس خواندن کنید.
تنظیم نور محیط مطالعه
داشتن نور کافی برای مطالعه اولین قدم است که می‌توانید برای مقابله با خستگی بردارید. همچنین نوع نوری که در اتاق شما وجود دارد مهم است، زیرا نوری که از منابع طبیعی مانند نور خورشید وارد اتاق شما می‌شود، در حفظ تمرکز و هوشیاری شما تأثیر بسزایی خواهد داشت. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که در طول روز با نور خورشید در تماس هستند، در شب نیز خواب بهتری را سپری خواهند کرد. اما اگر قصد مطالعه در شب را دارید، مطمئن شوید اطرافتان نور کافی وجود دارد تا موقع درس خواندن خسته و بی‌حوصله نشوید.
خواب نیمروزی
حتماً شنیده‌اید که خواب بعد از ظهر باعث می‌شود احساس کسالت کنید. این توصیه اگرچه صحیح است، اما یک چیزی کم دارد. خواب نیم روزی در صورتی مضر است که بیش از یک ساعت باشد یا بخواهید آن را جایگزین خواب شبانه کنید. طبیعتاً در این مدت از نظر ذهنی و جسمی خسته می‌شوید و به یک استراحت کوتاه مدت نیاز دارید تا دوباره انرژیتان را به دست آورید.
یکی از مواردی که مشاوران به دانش‌آموزان توصیه می‌کنند، داشتن ۳۰ الی ۴۵ دقیقه خواب نیمروزی است. البته حواستان باشد که بیشتر از یک ساعت نخوابید و حتی اگر عادت به خواب بعد از ظهر ندارید می‌توانید به مدت ۳۰ الی ۴۵ دقیقه دراز کشیده و چشمانتان را ببندید.
بیشتر بدانید: درس خواندن در صبح بهتر است یا شب؟
استفاده از جلسات مطالعاتی کوتاه‌تر
اینکه زمان زیادی را صرف درس خواندن می‌کنید، می‌تواند برایتان مفید و مؤثر باشد و باعث شود تمرکز بیشتری داشته باشید؛ اما این در صورتی است که دچار بی‌حوصلگی هنگام درس خواندن نشوید. اگر دچار چنین مشکلی شدید، بهتر است به جای اینکه مثلاً دو ساعت پشت سر هم درس بخوانید، هر یک ساعت به اندازه یک ربع یا بیست دقیقه استراحت کنید.
خواب کافی در شب
این اشتباه در بین اکثر دانش آموزان پیش می‌آید به دلیل اینکه شب سکوت بیشتری دارد، ساعات شب را برای درس خواندن انتخاب می‌کنند. اما باید توجه کنید که این کار باعث به هم خوردن سیستم بدنی و ذهنی شما می‌شود. لازم است که در شب حداقل ۶ ساعت خواب و استراحت داشته باشید البته خواب نباید بیشتر از 8- 9 ساعت باشد، چراکه خواب زیاد هم می‌تواند از یکی عوامل بی‌حوصلگی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله مربوط به دلایل و روش‌های جلوگیری از خواب آلودگی هنگام مطالعه را مطالعه نمایید.
پاداش‌دهی به خود بعد از تکمیل هر بخش| ایجاد انگیزه از طریق سیستم پاداش
همه ما هرچقدر هم که بزرگ شده باشیم، باز هم درونمان یک کودک معصوم داریم که عاشق جایزه است. برای اینکه خودتان را برای مطالعه مشتاق کنید، می‌توانید برای خود یک جایزه در نظر بگیرید. برای مثال بعد از یک یا دو ساعت مطالعه موفقیت آمیز به خودتان شکلات جایزه دهید یا مثلاً بعد از یک هفته مطالعه خودتان را کافه مهمان کنید. با این روش اشتیاقتان برای مطالعه افزایش می‌یابد و بیشتر از فرایند مطالعه لذت می‌برید.
پرخوری نکنید
دقت داشته باشید که خوردن زیاد و بیش از اندازه باعث سنگینی و خواب آلودگی شما می‌شود و این حالت هنگام درس خواندن تأثیرش دو برابر می‌شود و باعث می‌شود که شما به محض نشستن پای درس، احساس خستگی و بی‌حوصلگی کنید. همچنین پیشنهاد می‌شود بلافاصله بعد از خوردن غذا مطالعه نکنید.
نشستن صحیح هنگام مطالعه
اکثر پزشکان و مشاوران تحصیلی پیشنهاد می‌کنند که به هیچ عنوان به صورت دراز کشیده و خوابیده مطالعه نکنید، چرا که مغز شما بین خواب و مطالعه سردرگم می‌شود و تمرکز شما کاهش یافته و دچار خواب آلودگی می‌شوید، بنابراین برای رفع خواب آلودگی نشستن صحیح هنگام درس خواندن را در نظر بگیرید.
مدیریت استرس و اضطراب در زمان مطالعه
راه حل‌های زیادی برای غلبه بر استرس و کاهش آن در هنگام مطالعه وجود دارد که در ادامه به تعدادی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم. سعی کنید به یک یا دو روش بسنده نکنید و چندین روش را به طور همزمان پیش ببرید تا در آخر بتوانید به نتیجه مطلوب خود برسید.
تنفس عمیق و مدیتیشن برای کاهش استرس| معرفی تکنیک‌های ساده تنفسی
یک نفس عمیق بکشید و آن را به مدت ۵ ثانیه نگه دارید حال به خودتان بگویید که در نهایت همه چیز درست می‌شود و یک ثانیه روی زمان حال تمرکز کنید و فقط آرام باشید. گاهی اوقات تنها کاری که مردم برای آرام شدن باید انجام دهند نفس کشیدن است. اگر نفس‌های عمیق کمکی نمی‌کند می‌توانید برخی از تمرینات تنفسی را انجام دهید تا به شما برای غلبه بر استرس کمک کند.
چگونه از افکار منفی دوری کنیم؟
هرگز در ذهن خود منفی‌بافی نکنید و در مورد خودتان منفی فکر نکنید. به طور مثال اگر یک بار یک امتحان را خراب کرده‌اید و الان ذهنتان به طور مکرر دارد به شما این نکته را گوشزد می‌کند، چند بار با خود بگویید درست است که در امتحان قبلی ناموفق بوده‌ام؛ اما این به این معنا نیست که در این امتحان هم عملکرد خوبی نخواهم داشت، بلکه خودم را بهتر آماده می‌کنم و راه بهتری برای موفقیت انتخاب خواهم کرد.
هرگز خودتان را با دیگران مقایسه نکنید
مقایسه کردن همواره کار ناپسندی است. شما هیچ وقت از موقعیت و جایگاه یک نفر دیگر خبری ندارید و به همین خاطر به هیچ عنوان نباید باطن زندگی و شرایط خود را با ظاهر شرایط دیگران مقایسه کنید. با اینکه مقایسه سالم باعث ایجاد رقابت و انگیزه می‌شود، اما بهتر است همیشه خود را با موفقیت‌های قبلی خودتان مقایسه کنید و سعی کنید از این پیشرفت‌ها نهایت لذت را ببرید
بهترین روش مقابله با بی حوصلگی هنگام مطالعه
در این مقاله از سایت استاد علیرضا عربشاهی به مهم‌ترین عوامل بی‌حوصلگی پرداختیم و برای برطرف شدن این مشکل راه حل‌هایی نیز ارائه دادیم و به دانش‌آموزان عزیز پیشنهاد می‌کنیم بعد از مطالعه این مقاله روی کاغذ دلایل احتمالی بی‌حوصلگی در زمان مطالعه خود را یادداشت کنند و اگر به راهنمای بیشتری نیاز دارند یا در این زمینه سؤالی دارند آن را در قسمت دیدگاه این مطلب با ما در میان بگذارند.
